ΠΜΣ Θρησκευτική Εκπαίδευση και Αγωγή

Μαθήματα του ΠΜΣ

Η διδασκαλία των μαθημάτων γίνεται διά ζώσης ή και με μέσα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Τα μαθήματα οργανώνονται σε δύο (2) εξάμηνα, πραγματοποιούνται, κυρίως, σε εβδομαδιαία βάση, διεξάγονται στην ελληνική ή την αγγλική γλώσσα. Κάθε υποχρεωτικό μάθημα λαμβάνει οχτώ (8) πιστωτικές μονάδες (ECTS), κάθε μάθημα  υποχρεωτικό κατ’ επιλογήν έξι (6) πιστωτικές μονάδες (ECTS) και κάθε σεμιναριακό μάθημα δύο (2) πιστωτικές μονάδες (ECTS).

Σε κάθε ένα από τα Α´ και Β´ εξάμηνα ο/η μεταπτυχιακός/ή φοιτητής/τρια υποχρεούται να συγκεντρώσει 30 πιστωτικές μονάδες (ECTS). Η μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία στο Γ´ εξάμηνο λαμβάνει τριάντα (30) πιστωτικές μονάδες (ECTS). Ολοκληρώνοντας το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών κάθε μεταπτυχιακός/ή φοιτητής/τρια θα έχει συμπληρώσει 90 πιστωτικές μονάδες (ECTS).

Το πρόγραμμα των μαθημάτων διαμορφώνεται ως εξής:

Α' Εξάμηνο

Σύνολο υποχρεωτικών και επιλεγομένων 30 ECTS

B' Εξάμηνο

Σύνολο υποχρεωτικών και επιλεγομένων 30 ECTS

Γλώσσα διδασκαλίας και συγγραφής της διπλωματικής εργασίας

Τα μαθήματα διεξάγονται στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα. Η συγγραφή της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας γίνεται στην ελληνική ή την αγγλική γλώσσα.

Περιγραφές μαθημάτων

1. Θεωρία και πράξη της Θρησκευτικής Αγωγής

Από τις θεωρίες μάθησης, στα διδακτικά μοντέλα, στις μεθόδους, τις τεχνικές και τα μέσα. Παρουσιάζονται δομικά στοιχεία του εκπαιδευτικού σχεδιασμού, με έμφαση στις δεξιότητες του 21ου αιώνα, και οι κυριότερες ταξινομίες διδακτικών μοντέλων. Παρουσιάζονται τεχνικές δημιουργικής και κριτικής σκέψης, ενώ παράλληλα εξετάζονται τα αποτελέσματα που έχουν στη μάθηση, με αντίστοιχα παραδείγματα στη διδασκαλία και μάθηση του μαθήματος των Θρησκευτικών. Μετά από μια σύντομη επισκόπηση των κυριότερων ταξινομιών των βασικών δεξιοτήτων, παρουσιάζονται τα είδη και η διάκριση των δεξιοτήτων σε: Βασικές δεξιότητες, δεξιότητες κλειδιά, κοινωνικές και προσωπικές δεξιότητες. Εξετάζονται οι βασικές δεξιότητες σε σχέση με τις διεργασίες πρόσληψης των πληροφοριών και διατήρησης της μάθησης με ειδική αναφορά στον σκοπό και στους στόχους της Θρησκευτικής Αγωγής. Παρουσιάζονται οι αρχές της βιωματικής μάθησης και ο ρόλος της εμπειρίας στη μαθησιακή διαδικασία για την πραγμάτευση θρησκευτικών θεμάτων. Εξετάζονται βασικές αρχές εκπαιδευτικού σχεδιασμού με κέντρο την ενίσχυση των μαθησιακών εμπειριών μέσα από την ανάληψη δράσης.

2. Νέοι Γραματισμοί στη Θρησκευτική Εκπαίδευση

Στο μάθημα αυτό προσδιορίζεται αφενός η έννοια του γραμματισμού (στον ενικό), η οποία χρησιμοποιείται ευρέως από τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα αντικαθιστώντας την παραδοσιακή έννοια του αλφαβητισμού, για να νοηματοδοτήσει την ανάγνωση και παραγωγή γραπτού, προφορικού και πολυτροπικού λόγου καθώς και η έννοια των γραμματισμών (στον πληθυντικό). Διακρίνονται οι παραδοσιακοί από τους νέους γραμματισμούς και τεκμηριώνεται το επιστημονικό πεδίο των Νέων Σπουδών για τον Γραμματισμό (New Literacies Studies), τα χαρακτηριστικά των νέων γραμματισμών και η συνάφειά τους με την ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης. Αναλύεται η έννοια του κριτικού γραμματισμού και οι επιμέρους διαστάσεις του στο πλαίσιο της Θρησκευτικής Αγωγής. Οι πρακτικές του κριτικού γραμματισμού σε κάθε λογής κείμενα καλλιεργούν συστηματικά την κριτική σκέψη και τη δημιουργικότητα, αναπτύσσουν την προσωπική φωνή (agency) των εκπαιδευομένων και την κοινωνική δράση (praxis) επιχειρώντας την αλλαγή προς την κατεύθυνση της κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης μέσα από την αποδόμηση και αναδόμηση των σχέσεων γλώσσας/σημείωσης και εξουσίας. Ο κριτικός γραμματισμός συνιστά σημαντικό πεδίο μιας σύγχρονης Θρησκευτικής Αγωγής, η οποία οφείλει να καλλιεργεί ατομικές και συλλογικές δεξιότητες κριτικής και δημιουργικής σκέψης προωθώντας τον κοινωνικό μετασχηματισμό.

3. Η γλώσσα του κινηματογράφου στη Θρησκευτική Αγωγή

Ο κινηματογράφος στις εκδοχές του (ταινίες φιξιόν και ντοκιμαντέρ) αποτελεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο διδασκαλίας στο μάθημα της Θρησκευτικής Αγωγής. Η ίδια η τριμερής προσέγγιση του κινηματογράφου (κριτική, πολιτισμική, δημιουργική) προσφέρει το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να ενταχθεί η 7η Τέχνη στο μάθημα. Καθώς το ίδιο το μάθημα των Θρησκευτικών είναι διεπιστημονικό, αγγίζοντας ζητήματα ιστορικά, θέματα φιλοσοφικά και αμιγώς θεολογικά, ο εκπαιδευτικός καλείται, εντάσσοντας την 7η Τέχνη στο μάθημά του, να εξετάσει εκ παραλλήλου και τα ακόλουθα ερωτήματα: πώς το παρελθόν γίνεται παρόν (ιστορικές ταινίες), πώς τα φιλοσοφικά (υπαρξιακά, μεταφυσικά και ηθικά) ζητήματα θέτουν συνεχώς τους ανθρώπους σε διλημματικές καταστάσεις (φιλοσοφικές ταινίες), και τέλος πώς η απεικόνιση του Θείου εικονογραφείται (θρησκευτικές ταινίες): Κοινός άξονας αυτών των ειδών είναι η διαρκής αναζήτηση του ανθρώπου να τοποθετηθεί μέσω της αφήγησης σε γεγονότα και ήρωες που καλούνται να αποφασίσουν για τη ζωή και τη σχέση τους με τον κόσμο και τον Θεό.

4.  Μουσειοδιδακτική: Θεωρία και πράξη

Αναδρομή στην ιστορία ίδρυσης των μουσείων, τις βασικές αρχές της μουσειοδιδακτικής επιστήμης και της μουσειολογίας. Επιτόπιες επισκέψεις σε μουσεία της Αττικής και εφαρμογή των μουσειοπαιδαγωγικών μεθόδων με έμφαση σε εκθέματα θρησκευτικής τέχνης.

5. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Θρησκευτική Αγωγή

Στο μάθημα αυτό γίνεται αναφορά στα βασικά σημεία της προβληματικής που αφορά στις παιδαγωγικές ανάγκες και προσδοκίες των προσφύγων και των μεταναστών στον ευρωπαϊκό και στον ελληνικό χώρο. Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά στους βασικούς άξονες του σχετικού ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου καθώς και με τις κυρίαρχες προτάσεις παιδαγωγικής διαχείρισης της ετερότητας στο ελληνικό σχολείο. Αναπτύσσονται τα βασικά μοντέλα εκπαίδευσης αλλοδαπών μαθητών στον ευρωπαϊκό χώρο και οι διαφοροποιήσεις τους. Στο μάθημα αυτό οι φοιτητές θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν μία σφαιρική εικόνα του ελληνικού θεσμικού πλαισίου αναφορικά με την εκπαίδευση των αλλοδαπών μαθητών στο ελληνικό σχολείο καθώς και τις βασικές αρχές και τους κεντρικούς του άξονες. Το μάθημα ολοκληρώνεται με αναλυτική και συστηματική παιδαγωγική και θεολογική αποτίμηση. Οι φοιτητές θα κληθούν να μελετήσουν διεξοδικά τις βασικές αρχές της κοινωνικής ένταξης, καθώς και τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ομαδοσυνεργατικής και της βιωματικής μάθησης. Επιπλέον, έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν ενδεικτικά παραδείγματα καλών πρακτικών διαπολιτισμικής εκπαίδευσης οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ή να πλαισιώσουν τη σχολική Θρησκευτική Αγωγή στο ελληνικό σχολείο.

6. Θέατρο και παραστατικές τέχνες στη Θρησκευτική Εκπαίδευση

Το μάθημα αυτό θα διερευνήσει μέσα από διαχρονικά στοιχεία πώς ενεργοποιείται στην κοινωνία η αναγκαιότητα της «παράστασης», του «δρώμενου» και πώς αυτή μεταλλάσσεται σταδιακά σε δραματικό και θεατρικό γεγονός. Θα δούμε την βαθιά σχέση της θρησκείας και της λατρείας με την αναπαράσταση και την τελετουργία και στη συνέχεια πώς αναπτύσσεται μέσα από το παραστασιακό και αργότερα θεατρικό γεγονός η συναισθηματική σχέση με τον κόσμο και τον άνθρωπο. Όταν ο δάσκαλος/εκπαιδευτικός/διδάσκων αποφασίζει να εμπλουτίσει τη διδακτική κάποιου γνωστικού αντικειμένου όπως είναι η Θρησκευτική Αγωγή το πρώτο πράγμα που σκέφτεται είναι να το κάνει «βιωματικό», ένας όρος πολύ προβληματικός που έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον. Ο στόχος σε αυτό το μάθημα είναι να γίνει κατανοητό πώς διαφοροποιείται το θεατρικό παιχνίδι από τη θεατρική πράξη και ποια είναι τα στάδια λειτουργίας μιας θεατρικής δραστηριότητας σε σχολικό περιβάλλον και ειδικά στη Θρησκευτική Αγωγή. Θα μας απασχολήσουν: Πόσο χρήσιμο είναι να μελετά κανείς την ιστορία των θρησκειών μέσα από τη ματιά του θεατρικού γεγονότος; Σε ποια σημεία η αγωγή συναντά το θέατρο και με ποιους τρόπους μπορεί να μελετήσει ο ερευνητής και ο μαθητής μεγάλα θρησκευτικά ζητήματα μέσα από το θέατρο. Στο μάθημα αυτό θα ασχοληθούμε με παραδείγματα έργων θρησκευτικού περιεχομένου (π.χ. Η θυσία του Αβραάμ) αλλά και με τη δημιουργία τέτοιων έργων μαζί με τους μαθητές στο πλαίσιο του μαθήματος των Θρησκευτικών.

7. Τεχνολογίες διδασκαλίας και μάθησης

Στο μάθημα αυτό αναλύονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς τον σχεδιασμό της διδασκαλίας και μάθησης σε διαδικτυακό περιβάλλον. Το περιεχόμενο του μαθήματος αναφέρεται συγκριτικά στην παραδοσιακή διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών σε μια συμβατική αίθουσα και με συμβατικές διαλέξεις και στη μάθηση που δίνει έμφαση στις δεξιότητες, ιδιαίτερα στη διαχείριση της γνώσης και λιγότερο στην απομνημόνευση. Παρουσιάζονται οι ιδιαιτερότητες της Θρησκευτικής Αγωγής σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον και τα κριτήρια επιλογής ενός μοντέλου σχεδιασμού που είναι αναγκαίο να λάβει υπόψη το πλαίσιο, στο οποίο θα εφαρμοστεί, για την ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων σε μια ψηφιακή εποχή. Γίνεται αναφορά στα μοντέλα σχεδιασμού που ταιριάζουν στη Θρησκευτική Αγωγή και στους τρόπους με τους οποίους πρέπει να επιλέγονται, σύμφωνα με τη λειτουργικότητά τους τόσο σε έναν διαδικτυακό χώρο όσο και μέσα σε μια αίθουσα διδασκαλίας αλλά και σύμφωνα με το περιεχόμενο και τους στόχους του μαθήματος. Αναλύονται οι δυνατότητες του Παγκόσμιου Ιστού σε σχέση με μαθησιακές δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν σε διαδικτυακά περιβάλλοντα μάθησης. Επίσης, περιγράφονται μορφές σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας και αναλύονται τα βήματα που έχει κάνει η Θρησκευτική Αγωγή προς την κατεύθυνση της ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία.

8. Χρήση της φωτογραφικής εικόνας σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

Αποσαφηνίζοντας τις δύο βασικές περιοχές λειτουργίας της φωτογραφικής εικόνας -τη μαρτυρία (εκεί έξω) & την προσωπική έκφραση (εδώ μέσα)- σκιαγραφείται μέσα από παραδείγματα φωτογραφικών εργασιών περί θρησκευτικών αντιλήψεων που καλούνται να φέρουν σε οπτική άρθρωση οι εκπαιδευόμενοι, το πώς θα μπορούσε να διευκολυνθεί και να καλλιεργηθεί η συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων που χαρίζει η εγγενής απροσδιοριστία και η διττή φύση του μέσου, δημιουργώντας χώρο για επινοητική συνεισφορά των εν διαμόρφωση πεποιθήσεών τους. Συζητούνται παραδείγματα πρακτικών (από το πεδίο της διεθνούς φωτογραφικής) που έχουν αναπτύξει θέματα θρησκευτικών αντιλήψεων. Προτείνονται τρόποι συμμετοχής σε μαθησιακές δράσεις, κάνοντας ενεργητική χρήση ενός συνόλου επιτελεστικών πρακτικών, οικειοποίησης και ιδεοκατασκευής, με παράλληλη αναζήτηση εύγλωττης και δομημένης φόρμας, ευθυγραμμισμένης με πνευματικές και φιλοσοφικές ανησυχίες των μαθητών. Χρησιμοποιώντας πλατφόρμες για εκπαιδευτικά σενάρια (όπως την e-twinning) αναπτύσσεται ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός (με τον εκπαιδευτικό ως διευκολυντή) σύντομης θεωρητικής κατάρτισης του φωτογραφικού μέσου και προτείνονται μαθησιακές δράσεις που ενσωματώνουν τη φωτογραφική εξάσκηση ως πρακτική ανάπτυξης της κριτικής σκέψης και της έκφρασης. Δίνοντας έμφαση στον σχεδιασμό προκλήσεων της περιέργειας, του παιχνιδιού και της διαφοροποίησης, προτείνονται γενικές ομάδες εκπαιδευτικών δράσεων με δημιουργική φωτογραφική πρακτική, στο πλαίσιο της Θρησκευτικής Αγωγής.

9. - 10. Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας και ακαδημαϊκής γραφής

Το μάθημα της Μεθοδολογίας της επιστημονικής έρευνας και ακαδημαϊκής γραφής έχει ως αντικείμενο σπουδής τα θέματα που αφορούν στη συγγραφή μιας επιστημονικής εργασίας.Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τους τρόπους καταγραφής και ερμηνείας ενός συνόλου συναφών και αλληλεξαρτώμενων φαινομένων της φυσικής ή της κοινωνικής-θεολογικής πραγματικότητας με μια κοινή ερευνητική και συγγραφική μεθοδολογία. Στη διδασκαλία του μαθήματος περιλαμβάνονται: ποσοτική και ποιοτική έρευνα, μέθοδοι έρευνας των κοινωνικών επιστημών (Κριτική Ανάλυση Λόγου, Ανάλυση Περιεχομένου, Τεχνικές συνέντευξης, κατασκευή ερωτηματολογίου κ.λπ.), επεξεργασία και παρουσίαση των ερευνητικών δεδομένων.

11. - 12. Θεματικά σεμινάρια

Το περιεχόμενο των σεμιναρίων σχεδιάζεται με βάση το προφίλ και τις ανάγκες των φοιτητών.